اصول نورپردازی در فضای سبز
نورپردازي فضای سبزحیاط محيط بيروني با نورپردازي محيط داخلي يكي نبوده و معيارجهاني نورپردازی فضای سبزحیاط بيروني خورشيد ميباشد. تاريك بودن آسمان در شب به نورپردازي معنا مي دهد در نورپردازي قدرت منبع نوري و نزديكي و دوري نوربه موضوعات مختلف در فضاي بيرون بايد مدنظر قرار بگيرد. نورپردازی فضای سبزحیاط بر احساسات انسان نيز تأثير دارد.
یکی از نکات بسیار مهم برای اجرای فضای سبز، نورپردازی فضای سبز است. در این مقاله به صورت صفر تا صد به بررسی نورپردازی در طراحی فضای سبز میپردازیم.
نورپردازی فضای سبز
و تماشاي صفحه هاي نورپردازي فضای سبز حیاط براي انسان شادي آوراست نورپردازي بيروني از فاصله هاي زياد ديده ميشود و چنانكه مناسب به نظر نيايد موجب آشفتگي انسان و تاريكي شب ميگردد و طراحي مناسب با محيط اطراف ميتواند براي زيبائي محيط تأثير بسزائي داشته باشد در آرايش شهري نورپردازی فضای سبزحیاط خيابانها و پاركها و فضاي سبز محوطه اطراف در روشنائي و زيبائي چهره شهر نقش مؤثر دارند. شامل نورپردازي خيابانها، بازار، پارك، جاده ها، پياده روها، ساختمان و فضاي سبز مي باشند.
انواع نورپردازي فضای بيرون
اساساً نور خلاق است و اشياء را برجسته تر نشان مي دهد.نورپردازی فضای سبزحیاط زيبائي ها را بهتر مي نمايد. نورپردازي يكي از نكات مهم درطراحي منظره ميباشد از نقطه نظر رواني چگونگي حضور نور در محيط نقش بسيار تعيين كننده اي دارد. نورپردازي بيروني به عواملي مانند شدت نور، درجه پخش نور،روش نصب چراغ ها بستگي دارد و با توجه به چراغهاي بيروني محوطه فضای سبز ميتوان آنها را به دسته هاي مختلف تقسيم كرد مانند:
نورپردازی ورودی حیاط
ورودي حیاط مجموعه بعنوان فضايي معرفي مي گردد كه با توجه به اين مسئله بايد قابل رؤيت بوده بنابراين در اين قسمت ديد فضاي سبز اطراف به سهولت انجام گيرد. از چراغهاي پرنور و نورافكن استفاده مي گردد و استفاده از زاويه تابش مناسب طوري بايد باشد كه موجب خيرگي چشم نگردد و علاوه بر آن موجب زيبائي فضاي سبز ورودي نيز گردد.نورپردازي مسير خيابان در مسيرهاي چند منظوره مقدار نور و زيبائي نورپردازی فضای سبزحیاط و فاصله چراغها نسبت به يكديگر و عرض خيابانها نسبت به نور از جمله مسائلي است كه بايد رعايت شود و به وسيله نور ميتوان مسير عبوري را طراحي كرد و ميتوان از نور براي روشن كردن مسير عبور و مرور كه اثر مستقيم بر دید عمومی اهالی دارد استفاده كرد.
نورپردازي در فضاي سبز
داخل گل و گياه كه بصورت توده اي ميباشند طوري بايد باشد كه برقراري ويژگيهايزیبایی و عمومي تأثير داشته باشد نور طوري باشد كه دسترسي و تسلط و وضوح پوشش هاي گياهان مؤثر بوده و رنگ گلها و چمن و درختچه ها و درختان بصورت گوناگون نمايان شود و هر كدام از آنها درروشنائي نور جلوه خود را نشان بدهند بنابراين براي روشن كردنگیاهان از نورپردازیهای متفاوتي استفاده ميشود. خيلي از گياهان در روشنائي روز قابل توجه نيستند ولي در شب با نوردادن به آنها جلوه خاص پيدا مي كنند و درختان عنصر اصلي در فضاي سبز هستند و نور دادن به آنها در شب بعنوان سطحي از نور مفهوم خاصي را ايجاد مي كنند.
نورپردازی آبنمای حیاط
بر سطح آب و ابنما نور نبايد مستقيم تابيده شود چون مانند سطح شيشه و آئينه عمل مي كنند و بازتاب آن جالب بنظر نميرسد ميتوان چراغها را در زير سطح آن يا بصورت غير مستقيم یا از لابه لاي درختان و گياهان تاباند و يا اگر داراي فواره در سطح آب هست از لابه لاي پودر آب نور را تاباند ويا ميتوان چراغها را در سطح آب قرار داد.
نورپردازي زمين بازي كودكان
در زمين بازي نورپردازي از دو بعد لحاظ مهم است 1- ايمني چراغهاي نصب شده در زمين بازي 2- تأمين مقدار نور لازم در سطح زمين- بايد روشنائي كافي در سطح زمين باشد و چراغها و نورافكن ها طوري نصب شود كه ايجاد سايه هاي دراز و طولاني ننمايد و مقدار روشنائي بميزان كافي باشد.
نورپردازی فضای سبز حیاط آلاچيق و سايبان
تابش نور درست در ساخت آلاچیق در حیاط و ویلا بسیار مهم است. نورپردازي بايد در اين گونه مكانها طوري طراحي شود كه از جنبه هاي روانشناسي ايجاد آرامش و راحتي نمايد. افراد در موقع نشستن و استراحت داراي نور مناسبي داشته باشند بنابراين استفاده از چراغهاي پرنور و نورافكن كه داراي نور زيادي هستند جالب نمي باشد و نبايد در تاريكي هم فرو رفته باشد و جنبه هاي خصوصي افراد نيز حفظ شود بنابراين از نور ملايم و نرم استفاده ميشود و ميتوان ابزارهاي نوري را در لابه لاي پوشش گياهي و يا در بين ديوارها و سقف آلاچيق و سيابان ها قرار داد.
نورپردازی فضای سبز حیاط پاركينگ
براي روشنائي پاركينگ ها از چراغهايي استفاده ميشود كه داراي نور زياد باشد يعني شدت نور به حداكثر برسد و درزاويه هاي عمودی و افقي بيفتد و چراغها طوري قرار مي گيرد كه نور آنها نقاط دور پاركينگ را نيز روشن نمايد.
نورپردازی فضای سبزحیاط آبنما برگه
نوردر آبنما و برکه طوري طراحي ميشود كه انعكاس نور باعث چشم زدگي نشود بنابراين چراغهاي نوري را در زير آب يا در زير سنگها قرار داده تا انعكاس نور آنها به طور غير مستقيم مورد توجه قرار گيرد و در بعضي مقاطع ميتوان چراغها را در زير پوشش هاي گياهي قرار داد و در جاهايي كه آب آبنماها پودر ميشود قرار دادن چراغ هاي رنگي در زير آنها منظره جالبي ايجاد مي كند.
نورپردازی زير درختان و سطح زمين
نورپردازي در زير درختان در محوطه فضاي سبز بسيار جالب توجه است زيرا كه درختان عنصر اصلي فضاي سبز هستند و نوردادن به زير درختان در شب ايجاد مناظر جالبي از سطح نور مي كند و با استفاده از نورهاي رنگي ميتوان شكل محيط را تغيير داد و در سطح زمين در باغ راه ها و پياده روهاي خصوصي بسيار جالب توجه است و با چراغهاي مختلف ميتوان سطح زمين را شب روشن نمود و در اين گونه مسيرها با استفاده از چراغهاي پايه كوتاه ميتوان مناظر جالبي از پوشش هاي گياهي را نيز جلوه داد.
نورپردازی در زمين هاي ورزشی
در زمين هاي ورزشي نورپردازي طوري انجام مي گيرد كه نور در تمام زاويه ها با شدت تابش زياد صورت پذيرد بنابراين سايه ها نيز نبايد طولاني و دراز شود و زاويه قرار گرفتن نورافكن ها و چراغ طوري طراحي شود كه همديگر را پوشش بدهند و از ايجاد مناطق سايه روشن جلوگيري شود و سطح زمين بازي مانند روز بطور يكنواخت روشن شود. استفاده از زاويه تابش وشدت تابش و طرز قرار گرفتن چراغها و فاصله چراغها مفيد مي باشد.
انواع چراغ برای نورپردازی فضای سبز
1- چراغهاي Pole-Mounted: از اين چراغها جهت روشنايي خيابان، معابر و پاركينگ ها استفاده مي شود.
2- چراغهاي Surface-Mounted: چراغهاي ديواري ميباشد جهت نصب در پياده روهاي كنار ساختمانها بكار ميروند بازتاب نور آنها بر روي سطوح نور را افزايش مي دهند.
3- چراغهاي Bollard: روشنائي پياده روها، سطح زمين بكار ميروند اين نوع چراغها داراي پايه هاي كوتاه ميباشند.
4- چراغهاي Floodight: اين چراغ ها معمولاً براي روشنايي ساختمانها و زمينهاي ورزشي كاربرد دارند.
5- چراغهاي Ingraound: اين چراغها به منظور ايجاد روشنائي براي ديوارها- ستونها- زير درختان و داخل گل و گياه بصورت نور مخفي بكار مي روند. در داخل زمين نصب مي شوند و در مقابل نفوذ آب مقاوم هستند.
6- چراغهاي خورشيدي –نورپردازي يكي از نكات مهم در طراحي منظر است در دهه اخير طراحان بدنبال شيوه ها و ابزارهاي جديدي براي نورپردازي در محيط منظر مي باشند و با توجه به بحران انرژي يكي از گزينه هاي مناسب و كاربردي استفاده از چراغهاي خورشيدي در بستر گلكاري و سطوح چمن و درختان و غيره ميتوان استفاده كرد.
بطور كلي بخشي از فضاي سبز كه در معرض تابش نور مستقيم خورشيد است استفاده نمود. چراغهاي خورشيد روز نور خورشيد را در خود ذخيره مي كنند و در تاريكي شب روشن شده و مانند چراغهاي الكتريكي روشنائي دارندو در بازار انواع آنها بسيار متناوب و متفاوت است و قدرت روشنائي آنها بستگي به فتوسل هاي داخلي آنها دارد.
نورپردازی فضای سبز حیاط گیاهان
نور یکی از عوامل مهم در رشد گیاهان است. نور باعث فتوسنتز گیاهان شده و عمل فتوسنتز باعث تولید قند و ترکیبات آلی در گیاه میشود. گیاهان از نظر نیاز به نور به سه دسته تقسیم میشوند:
گیاهانی که به نور زیاد احتیاج ندارند
و باید آنهارا در آپارتمانها به محل کاملاً نورگیر، یعنی مقابل پنجره های جنوبی قرار دارد و یا در نورپردازی فضای سبز حیاط باید در مقابل تابش مستقیمنور خورشید قرار گیرند و بیشتر گیاهان آپارتمانی مانند گلوکسینیا بگونیا، سیکلسه و اکثر کاکتوسها و گیاهان گوشتی.گیاهانی که به نور متوسط احتیاج دارند و بهتر است آنها را در آپارتمانها پشت پردۀ توری که شدت نور کمتر است قرار دادو در نورپردازی فضای سبزحیاط زیر سایۀ درختان و یا قرار دادن گلدان به فاصلۀ 1 الی 3 متر پنجرههای جنوبی و یا در مقابل پنجره های شمالی که فاقد محدودکنندۀ نور باشد قرار گیرد.
مانند کوردیلین – سجاقی – دارسنا – نوترا – پیرومیا – کروتون گیاهانیکه به نور کم احتیاج دارند و به نام گیاهان سایه دوست معرفند. معمولاً از نور غیرمستقیم استفاده میکنند و این نوع گیاهان را میتوان در گوشۀ هال و یا سالن شمالی و یا به فاصلۀ 3 الی 5 متر با پنجرههای جنوبی قرار داد. مانند برگعبایی – هوسترا – عشقه – سیسوس – پوتوس – مارانتا – باکسوس
مدت تابش نور در فضای سبز
زمان تابش نور در فصول مختلف و طول روز، در رشد و گلدهی گیاهان اثرات متفاوتی دارند. گلهای متفاوت برای گلدهی به طول روزهای مختلف احتیاج دارند. طول روزها در گلدهی و میوه دهی مؤثر هستند.